 |
در خلقت اختلاف هست تفاوت نيست
غرضم اين جهت است كه قرآن بسيارى از اختلافات خلقت را يك امر ضرورى مىداند ولى در عين حال مىفرمايد كه در خلقت اختلاف هست،تفاوت نيست.اين،اصطلاح خود قرآن است، اختلاف را نفى مىكند،تفاوت را اثبات مىكند.معنايش چيست؟اختلاف در واقع اختلاف نقش است،يعنى در عالم خلقت،در اين دستگاه كلى خلقت به هر موجودى يك نقش مخصوص به خود واگذار شده است.نقش خورشيد غير از نقش ماه است.كارى كه خورشيد بايد انجام بدهد غير از كارى است كه ماه بايد انجام بدهد،و كارى كه هر دوى اينها بايد انجام بدهند غير از كارى است كه زمين بايد انجام بدهد.كارى كه هوا بايد انجام بدهد غير از كارى است كه آب يا خاك بايد انجام بدهد.اين،معنى اختلاف است.اختلاف يعنى اختلاف نقش.
تفاوت،يك چيزى است نظير تبعيض،كه ما در عدل الهى اين بحث را تحت عنوان«تفاوت نه تبعيض»طرح كردهايم.تبعيض يعنى چه؟ يك وقت هستيك شىء در نقش خودش مورد توجه قرار مىگيرد و ديگرى در نقش خودش مورد توجه قرار نمىگيرد.در يك كارخانه،يك پيچ كوچك نقشى دارد و يك چرخ بزرگ نقشى دارد.ولى از نظر آن كه اين كارخانه را اداره مىكند تفاوتى ميان آن چرخ بزرگ و آن پيچ كوچك نيست،يعنى آن پيچ كوچك در جاى خودش بايد مورد رسيدگى كامل قرار بگيرد،آن چرخ بزرگ هم بايد در جاى خودش مورد توجه قرار بگيرد.اين طور نيست كه بگوييم:اين آقا اينجا را خوب رسيدگى مىكند و جاهاى ديگر كوچكترين رسيدگى نمىشود،يعنى از نظر مدبريت و تدبير،وحدت است.اين را در اصطلاح روايات«اتصال تدبير»مىگويند.
نظرات شما عزیزان:
